ارزیابی خطر تخریب سرزمین و شدت بیابان‌زایی با استفاده از روش فازی (مطالعه موردی: منطقه میاندهی استان خراسان رضوی)

پدیده مخرب بیابان‌زایی یکی از بحران‌های جدی اکولوژیکی در این عصر محسوب می‌شود. به‌‌منظور بهبود کارایی پروژه‌های بیابان‌زدایی و خنثی‌سازی تخریب منابع طبیعی، ایجاد روش ارزیابی و پایش جامع و سامانمند که از انواع معیارها و شاخص‌ها برای حصول به نتایج واقعی بهره می‌برد، ضروری به نظر می‌رسد. راهکارها و راهبردهای ارزیابی شدت خطر بیابان‌زایی در ایران عموماً به ‌صورت بخشی‌نگر و بر مبنای نظرات کارشناسی بوده و معمولاً مدل‌های ارزیابی بر مبنای مدل‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره چندان موردتوجه نبوده است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد منطق فازی به‌‌عنوان یکی از روش‌های آزموده شده و کارآمد در ارزیابی برخی معیارهای مهم در زمینه‌ تخریب و بیابان‌زایی استفاده شده است. بدین‌منظور پس از تهیه واحدهای کاری، نمونه‌های میدانی در هر واحد‌کاری برداشت شده و بعد با استفاده از روش‌های زمین‌آمار و کریجینگ اقدام به تهیه نقشه‌های رستری پیوسته اولیه در محیط GIS گردید؛ در گام بعدی با استفاده از توابع خطی عضویت لایه‌ها به لایه‌های فازی تبدیل مشخص شد. در نهایت با استفاده از عملگرهای فازی و اپراتور گاما نقشه نهایی شدت بیابان‌زایی در مقیاس صفر تا یک ارائه گردید. به‌منظور تسهیل و تفهیم بهتر نتایج، نقشه نهایی در 4 کلاس شدت کم تا شدت خیلی زیاد طبقه‌بندی شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد تقریباً 40 درصد از عرصه مورد مطالعه در شدت بالای تخریب و 17 درصد در شدت خیلی‌زیاد قرار دارد. خاطرنشان می‌سازد طبقه‌بندی فوق در سناریوهای مختلف مدیریتی می‌تواند مورد بازبینی دوباره قرار گیرد.